Θεόδωρος Χατζηθεοδώρου-Φωκαεύς. (Φώκαια 1893-Αθήνα 1985). Προσόμοιον αργόν Ποίοις ευφημιών-ΠΕΤΡΟΥ

εκ του Λεξικού Ελληνικής μουσικής Τάκη Καλογερόπουλου.

Διαπρεπής θεωρητικός της βυζ. μουσικής, πρωτοψάλτης, μουσικός και χοράρχης (με την προσωνυμία "Φωκαεύς"). Θεωρείται από τους ονομαστότερους μουσ/δασκάλους του 20ού αι. Πήρε τα πρώτα μαθήματα βυζ. μουσικής στη γενέτειρά του, από το θείο του Κων/νο Τζινανέ. Με Αβερώφεια υποτροφία τελειοποίησε τις σπουδές του στη Σχολή Βυζ. Μουσικής του Ωδείου Αθηνών (1910-1914) με καθηγητές τους Κ. Ψάχο (βυζ. μουσική) και Φ. Οικονομίδη, Γ. Σκλάβο, Θ. Πίνδιο και Ν. Παπαγεωργίου (ευρωπ. μουσική). Είχε εγγραφεί και στην Ιατρική Σχολή του Παν/μίου Αθηνών, αλλά την εγκατέλειψε για να αφιερωθεί στη μουσική. Δίδαξε στο Ελληνικό Ωδείο (από το 1931) και στο "Φροντιστήριο Βυζ. Εκκλ. Μουσικής" του "Συλλόγου Φίλων Βυζ. Μουσικής", του οποίου υπήρξε και τακτικός συνεργάτης (Επιτροπή Εκδόσεως της "Επετηρίδος", συμμετοχή στις Βυζαντινές Συμφωνίες, κ.λπ.). Επίσης, στη Σχολή βυζ. μουσικής "Πέτρος ο Πελοποννήσιος" που εκείνος ίδρυσε (1923-26) και στην "Αθηναϊκή Μανδολινάτα" (1928-31). Πολλοί σημερινοί ονομαστοί θεράποντες της εκκλ. αλλά και της παραδοσιακής μουσικής υπήρξαν μαθητές του. Ο Φ.Αθ. Οικονόμου υπολογίζει συνολικά τους μαθητές του "Φωκαέα" σε περίπου 6.500(!). Μεταξύ αυτών (αλφαβητικά): Χρ. Αηδονιδης, Ανδ. Αναστασιάδης-Χατζής, Ν. Βαρελάς, Θ. Βασιλικός, Σ.Κ. Βενάρδος, Αν. Γουναρόπουλος, Μ. Γωνιωτάκης, Λ. Δελήνας, Θ. Ερσωτέλος, Γ. Ζαρακοβίτης, Χρ. Θεοδοσόπουλος, Μ. Θεοχαρίδης, Σπ. Θεοχαρόπουλος, Στ. Ιωαννίδης, Β.Χρ. Καλογερόπουλος, Κ. Καουρής, Γ. Καραγιάννης, Χ. Καρακατσάνης, Ν. Καρανταλής, Ελ. Κατσώλας, Α. Κοντός, Εμ. Κροκίδης, Δ. Μαζαράκη, Ευ. Μένεγας, Δ. Μηνιάτης, Α. Μιχελουδάκης, Ν. Μπάρκας, Κ. Μπάτας, Δ.Σ. Μαυραγάνης, Λ. Μαυρογιώργος, Β. Νόνης, Π. Νταλάσης, όλοι οι Α/φοί Οικονόμου, Ν. Παπασσάβας, Ν. Πετράς, Δ. Ρογάρης, Σ. Σάββας, Θ. Σακελλαρίου, Λ. Σκιαδάς, Δ.Γ. Σουρλαντζής, Ζ. Σταθακόπουλος, Π. Τζανάκος, Γ.Α. Τσατσαρώνης, Κ.Α. Τσίγκος, Γ. Τσιμίνης, Δ. Φουστέρης, Ι. Χαβαριώτης, Μ. Χατζημάρκος, Δ. Χατζόπουλος, Σπ. Ψάχος, κ.ά. Έψαλλε στο Μετόχι του Παναγίου Τάφου (Άγιοι Ανάργυροι Πλάκας) επί 73 χρόνια!...(από το 1912 ώς το θάνατό του) και τιμήθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, από το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων (4 φορές), από το Ρωσικό Πατριαρχείο, και από άλλους κορυφαίους εκκλ. και κοσμικούς Φορείς για τις πολυετείς και ανιδιοτελείς υπηρεσίες του. Έγραψε "Θεωρητικόν της Βυζαντινής Μουσικής" (3τευχον), "Δοξαστάριον ενιαυτού και Τριώδιον και Πεντηκοστάριον", "Ανθολογίαν 3τομον, βάσει της παραδόσεως", "Πόνημα" ασιατικής μουσικής και "Συλλογή" δημοτικών τραγουδιών και καλοφωνικών ειρμών. Έχαιρε πανελλήνιας εκτίμησης και φήμης, φέροντας τον αξιοσημείωτο και δηλωτικό χαρακτηρισμό "Άγιος του Μετοχιού"...Δυστυχώς το όλο έργο του παραμένει ακόμα ανέκδοτο, ενώ διάφορα μαθήματά του ακόμα κυκλοφορούν σε χειρόγραφα.

Σημείωση (α) Διαχειριστού ιστοσελίδας Παναγιώτη Τζανάκου:

Τον κύριο Καθηγητή (όπως τον προσφωνούσαμε),είχα την τύχη να τον έχω Δάσκαλο στα ψαλτικά.Μού έκανε ιδιαίτερα μαθήματα εκεί στο Μετόχι του Παναγίου Τάφου στην Πλάκα,πριν ακόμα αναβαθμιστεί η περιοχή.Ηταν ένας ασκητής κοσμοκαλόγερος, αφιερωμένος πλήρως στην διδασκαλία της ψαλτικής τέχνης.

 Ενοιωθες μία γαλήνη και ηρεμία εκεί στο κελάκι του.Και αν δεν είχες και χαρτζηλίκι να τον πληρώσεις,δεν πειράζει σου έλεγε,την άλλη φορά.Ουδείς άλλος "εβγαλε" τόσους πολλούς,αλλά και αρκετούς καλούς μαθητές-ψάλτες.Εμένα μου έλεγε ότι είχε υπερβεί τις πέντε χιλιάδες. Παραθέσαμε ανωτέρω μία αρκετά περιεκτική βιογραφία του,όπου μπορεί ο καθένας να αντιληφθεί το μέγεθος της αξίας,αλλά και της προσφοράς του.

Εγώ θέλω να προσθέσω μόνο δύο στοιχεία γιά τον σπουδαίο αυτόν Δάσκαλο.Το ένα είναι ο σεβασμός που έτρεφε γιά τον Πέτρο τον Πελοποννήσιο και η εκτίμηση που είχε γιά το τεράστιο έργο του.Αυτό φαίνεται και από το όνομα που έδοσε στην  υπ' αυτού ιδρυθείσα σχολή.

Το δεύτερο αφορά την εν γένει ψαλτική του οντότητα. Χωρίς  ίχνος υπερβολλής οφείλω να επισημάνω ό,τι νοιώθω τυχερός που τον άκουσα διά ζώσης ψάλλοντα εκεί στο Μετόχι.Είχε ένα υπέροχο ύφος μίξη Πατριαρχικού και Μικρασιάτικου, χρόνους πάντα τέλειους, υποδειγματική επιλογή μελών,ακρίβεια στα διαστήματα και φωνή ευλίγιστη και γλυκεία.Δεν είναι τυχαίο και το ό,τι ο διαπρέπων εκείνη την εποχή στην Αθήνα Αρχων Πρωτοψάλτης κυρ Θρασ.Στανίτσας,όποιος του ζητούσε διδασκαλία έλεγε "εγώ δεν κάνω μαθήματα,στον Χατζηθεοδώρου να πάς".

Ολα τα ανωτέρω εγράφησαν επειδή ο παιδιόθεν καλός μου φίλος  Πρωτοψάλτης και ερευνητής της μουσικής Θεόδωρος Βασιλείου μου παραχώρησε μερικά ηχητικά με μέλη του Πέτρου όπου ψάλλει ο Θεόδωρος Χατζηθεοδώρου.Δεν ξέρω από που τα είχε προμηθευθεί.Αλλωστε έχει ένα από τα καλύτερα αρχεία Ψαλτικής στην Ελλάδα. Από αυτά λοιπόν τα ηχητικά,θα αναρτούμε κατά διαστήματα μερικά.Αν και η εγγραφές τότε δεν ήταν καθαρές όπως σήμερα,εν τούτοις η αξία διαφαίνεται.Ευχαριστώ τον φίλο Θεόδωρο Βασιλείου και του εύχομαι υγεία.

Ξεκινάμε με το αργό προσόμοιο "Ποίοις ευφημιών στέμμασιν",σε ήχο Β,του Πέτρου,όπως το ψάλλει ο αείμνηστος κύριος Καθηγητής.Σε ηλικία βέβαια άνω των ....ογδόντα.Αλλά....ακούστε.

Αιωνία του η μνήμη. 

ΟΦΕΛΠ